នាថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ នៅខេត្តសៀមរាប ឯកឧត្តមសាស្ត្រាចារ្យ ឆែម គាតរិទ្ធី ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកបេសកកម្មពិសេស ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌(ក.ស.វ.) បានអញ្ជើញចូលរួមជាវាគ្មិនក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីអាស៊ានផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍លើកទី២០ (AMMSTI-20)។
ក្នុងឱកាសនោះ ឯកឧត្តមសាស្ត្រាចារ្យទេសរដ្ឋមន្រ្តី បានផ្តល់នូវសារសំខាន់ៗចំនួន៦ ស្តីពី គតិបណ្ឌិតបុព្វបុរសសម័យអង្គរ៖ ការប្រើប្រាស់មនុស្សសាស្ត្រចំពោះបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដូចខាងក្រោម៖
១. គតិបណ្ឌិតសម័យអង្គរ និងបញ្ញាសិប្បនិម្មិតទំនើប៖ ភាពជឿនលឿនជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសម័យអង្គរក្នុងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យាផ្តល់នូវការយល់ដឹងយ៉ាងមានតម្លៃសម្រាប់ការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម បញ្ញាសិប្បនិម្មិតទំនើប។
២. ចំណេះវិជ្ជាសម័យអង្គរ និងបញ្ញាសិប្បនិម្មិតទំនើប៖ អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរបុរាណមានជំនាញក្នុងការវែកញែកនិងផ្នែកតក្កវិជ្ជា ដែលជាធាតុចូលអាចពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌបញ្ញាសិប្បនិម្មិតទំនើប និង Natural Language Processing algorithms។ [យជ្ញវរាហៈ (Yajnavaraha) និងអ្នកប្រាជ្ញនៅក្នុងវាំងដទៃទៀត]។
៣. អង្គរជាអាណាចក្រអ្នកប្រាជ្ញ៖ ភាពអស្ចារ្យនៃស្ថាបត្យកម្មនៃអរិយធម៌អង្គរឆ្លុះបញ្ចាំងការយល់ដឹងតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿន ដែលមានការផ្លាស់ប្តូរចំណេះដឹងរវាងនៅក្នុងតំបន់ដូចជាអង្គរ, ឥណ្ឌា, ចិន និងពែរ្ស។ និន្នាការនេះមានមុនពេលសម័យអ្នកប្រាជ្ញលោកខាងលិចដូចជា Galileo, Bacon ឬ Wheewell ។
៤. សីលធម៌នៃព្រះពុទ្ធសាសនា និងការដឹកនាំរបស់ព្រះពោធិសត្វ៖ គោលការណ៍ដូចជាផ្លូវកណ្តាល និងអហិង្សា ជាមួយនឹងគោលការណ៍ដឹកនាំប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ដែលបង្ហាញដោយឥស្សរជននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដូចជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។
៥. បញ្ញាសិប្បនិម្មិតបែបមនុស្សសាស្ត្រ៖ ការរួមបញ្ចូលវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម និងមនុស្សសាស្ត្រគឺចាំបាច់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍបញ្ញាសិប្បនិម្មិតដែលផ្តោតលើមនុស្ស។ ការអប់រំ សីលធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ ដែលបានបំផុសគំនិតដោយគំរូពីបុរាណគឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកជំនាញបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។
៦. គុណតម្លៃអាស៊ាននៅក្នុង បញ្ញាសិប្បនិម្មិត៖ គុណតម្លៃអាស៊ាន (ASEAN values) ក៏អាចរួមចំណែកណែនាំការអភិវឌ្ឍ ការប្រើប្រាស់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ប្រកបដោយសីលធម៌។
ECOSOCC
